Als je denkt aan thema’s in de onderbouw, dan komen vaak de seizoenen, Sinterklaas, Kerst en andere herkenbare onderwerpen voorbij. Bekend, dichtbij huis en goed aan te haken bij de belevingswereld van kleuters. Maar toch voelt het niet goed. Is dit écht wat kinderen verder helpt? Nee, absoluut niet. We moeten veel meer kijken naar wat kinderen later nodig hebben. Juist vanaf de allereerste groep moeten we werken aan kennisopbouw. Omdat het later bij begrijpend lezen van onschatbare waarde is. Hoe meer je weet, hoe beter je leest!

Kinderen die moeite hebben met technisch lezen, kunnen dat vaak compenseren met een flinke dosis wereldkennis. Het gaat er niet alleen om dat ze letters en woorden kunnen ontcijferen, maar ook dat ze begrijpen wát ze lezen. Een tekst gaat pas leven als je de inhoud kunt plaatsen en verbanden kunt leggen. En dat begint dus al bij de kleuters. Als je kinderen al vroeg kennis laat maken met verschillende onderwerpen, bouw je aan een stevige basis. Dan kun je later in de bovenbouw verder bouwen aan begrip, omdat ze al veel context hebben opgedaan.

Waarom kiezen we dan zo vaak voor bekende, herkenbare thema’s? Natuurlijk mogen de seizoenen en Sinterklaas best aan bod komen, maar als dat elk jaar opnieuw de standaard is, missen we zoveel kansen. Thema’s als lente, herfst en brandweer blijven vaak hangen op oppervlakteniveau. Kinderen benoemen, knutselen, spelen – maar écht verdiepen doen ze niet. Het blijft dichtbij en voelt veilig. Maar juist bij rijke thema’s – zoals jagers en boeren – ontstaat er vanzelf verdieping. Er komen vragen, er ontstaat een dialoog en kinderen gaan onderzoeken en uitproberen. Met dit soort thema’s creëer je kapstokjes in hun hoofd, waar ze later makkelijker nieuwe kennis aan kunnen ophangen. Je biedt ze niet alleen nieuwe woorden en concepten aan, maar bouwt ook een stevig fundament.

Gisteren was ik op klassenbezoek bij de kleuters en daar zag ik iets prachtigs gebeuren. Mijn collega Siebe Geijzers gaf een les rondom het thema Jagers en Boeren. Ze werkt vanuit de visie dat spel dé manier is om tot diepgaand leren te komen. En ik kan je vertellen: het klopte van begin tot eind.

Vervolgens ontstond er een vuurplek en werd er met zelfgemaakte speren op mammoeten gejaagd. Dit was geen ‘doen alsof’. Dit was écht diepgaand leren. De kinderen waren niet alleen bezig met spelen, ze waren aan het nadenken, samenwerken en problemen aan het oplossen. Dit is precies wat kennisopbouw moet zijn: onderwerpen die prikkelen, die uitdagen en die een diepe indruk achterlaten.

Natuurlijk mag het soms luchtig en dichtbij huis zijn, maar we moeten kinderen veel meer uitdagen om verder te kijken. Laat ze hun horizon verbreden en geef ze een stevige basis mee om later écht te begrijpen wat ze lezen. Laten we proberen te stoppen met altijd voor het bekende te kiezen