Onlangs was ik bij een lezing van de bibliotheek. De titel: De lezende leraar. Het idee erachter was goed: leerkrachten inspireren om kinderen aan het lezen te krijgen. Maar wat ik daar hoorde, voelde helemaal verkeerd. De boodschap? Het maakt eigenlijk niet uit wat kinderen lezen, áls ze maar lezen. Er werden boeken gepromoot zoals De Zoete Zusjes, Het leven van een Loser en verhalen van YouTubers. Alsof dat de standaard moet zijn. Boeken met oppervlakkige verhaallijnen, waar geen enkele literaire waarde in te vinden is. De gedachte is: als kinderen dit niveau maar lezen, is het prima. Maar dat klopt gewoon niet. Dit is een achterhaalde visie die de leesontwikkeling van kinderen juist afremt.

Waarom zouden we kinderen onderschatten?

We weten inmiddels uit onderzoek en ervaring dat leesvaardigheid veel verder gaat dan zomaar iets lezen. Natuurlijk willen we dat kinderen lezen – maar níet ten koste van kwaliteit. Door ze te blijven voeden met recreatieve lectuur, houden we hun niveau bewust laag. Kinderen blijven hangen in die simpele verhaaltjes, omdat ze nooit de kans krijgen om meer aan te kunnen.

Waarom kiezen we dan voor het gemak? Waarom mag lezen niet meer schuren? Waarom durven we niet meer te zeggen dat een boek soms moeite mag kosten? Waarom vinden we het ineens erg als een leerling moet doorzetten? Kinderen kunnen zoveel meer aan dan wij ze vaak toedichten. De kracht van rijke literatuur Kinderen verdienen boeken die ze uitdagen, die hen iets leren, die hen laten nadenken en voelen. Boeken zoals Lampje van Annet Schaap, waarin het verhaal schuurt, wringt en raakt. Boeken die niet alleen vlot lezen, maar ook literaire waarde hebben. Een verhaal hoeft niet altijd luchtig of makkelijk te zijn. Lezen mag best schuren. Juist dát maakt literatuur waardevol. Het probleem met die recreatieve boeken is dat ze kinderen vastzetten in een laag niveau. En vervolgens klagen we dat hun leesvaardigheid achterblijft. Dan worden er weer allerlei beleidsplannen bedacht om de leesvaardigheid op te krikken. Maar zolang we blijven doen alsof elk boek goed genoeg is, blijven we ronddraaien in die cirkel. 

Durf te kiezen voor literatuur

Laten we alsjeblieft ophouden met het verkopen van gemak. Verban die boeken niet uit de winkel of bibliotheek, maar wél uit het onderwijs. Laat kinderen kennismaken met echteverhalen, met rijke literatuur die schuurt en prikkelt. Leren lezen mag moeite kosten. Kinderen zijn tot veel meer in staat dan we soms denken – als we ze maar de kans geven.